WOLA OKRZEJSKA, OKRZEJA
Majątek w Woli Okrzejskiej oraz część dóbr w sąsiedniej miejscowości Okrzeja przez prawie 100 lat należały do rodziny Cieciszowskich, z której to wywodziła się matka Henryka Sienkiewicza Stefania. Zakupiony został przez pradziadów pisarza w 1781 r. Pradziad Adam Kolumna Cieciszowski był wielkim pisarzem koronnym, szefem gabinetu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, sekretarzem pieczęci wielkiej koronnej. Prababka Teresa z Lelewelów była córką nadwornego lekarza królewskiego Henryka Lelewela. Po śmierci Teresy majątek trafił w ręce dziadów Sienkiewicza – Adama Cieciszowskiego i Felicjanny z Rostworowskich. Pisarz urodził się w majątku babki Felicjanny dnia 5 maja 1846 r. Po śmierci babki właścicielem dóbr został brat matki Henryka Sienkiewicza podobnie jak jego przodkowie noszący imię Adam. Adam nie radząc sobie z gospodarowaniem majątkiem sprzedał go w 1880 r. Jakubowi i Balbinie Bernsteinom.
Okrzeja – 1900 r.
Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Okrzei
Inicjatorem budowy kopca był Biskup Podlaski Henryk Przeździecki, który to 24.X.1924 r. tuż przed sprowadzeniem prochów pisarza do Polski wystosował apel do młodzieży:
„Mistrz nasz Henryk Sienkiewicz urodził się w Woli Okrzejskiej. Czyżby nie było wskazanym, a nawet koniecznym, a by w miejscu jego urodzenia stanął kopiec, na świadectwo, że Sienkiewicz serce nasze w górę zwrócił, oderwał od egoizmu, związał z zamiłowaniem Ojczyzny opartem na Bogu, źródle wszelkiej siły i piękna, na miłości obejmującej wszystkich? Wy zaś młodzi zwróćcie się do młodych z całej Polski, aby w pracy waszej udział wzięli. Niechaj w czasie wakacji młodzież z całej Polski przybywa do miejsca urodzenia Henryka Sienkiewicza i młodymi swymi rękoma Mu sypie kopiec. W nagrodę niech biorą w woreczek trochę ziemi, która nam wydała takiego Mistrza(…)”
Dopiero kilka lat później młody, aktywny proboszcz parafii Okrzeja ks. Antoni Kresa rozpoczął starania o zawiązanie Komitetu Budowy Kopca – Pomnika Henryka Sienkiewicza w Okrzei. Udało się to zrealizować w roku 1932, wtedy też zarejestrowano statut Komitetu a za przewodniczącego Komitetu obrano ks. Kresę. Ziemię na kopiec przywożono z różnych stron naszego kraju, różnych krajów jak również kontynentów, m.in. spod pomnika Tadeusza Kościuszki z Chicago. Efektem prac był kopiec mierzący 15 m wysokości o średnicy u podstawy wynoszącej 45m, do jego usypania zużyto 8 tys. m3 ziemi. Kopiec był widoczny w promieniu 12 km. Na szczycie kopca ustawiono pamiątkowy kamień z napisem „ H. Sienkiewiczowi 1938 r.”. Zakończenie sypania kopca miało miejsce 21 września 1937 r. a jego odsłonięcie nastąpiło 2 października 1938 r. Uroczystościom nadano rangę ogólnopolską. Protektorat nad uroczystościami zgodzili się objąć: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki, marszałek Edward Rydz-Śmigły i prymas Polski ks. kardynał August Hlond.
W Komitecie Honorowym Przekazania Pomnika – Kopca Henryka Sienkiewicza Społeczeństwu znaleźli się biskup Podlaski Henryk Przeździecki, generał brygady Franciszek Kleeberg oraz rektorzy uniwersytetów: krakowskiego, lubelskiego, warszawskiego, poznańskiego, lwowskiego i wileńskiego. W ceremonii przekazania kopca uczestniczyło ponad 20 tys. osób. Na uroczystości obecne były dzieci pisarza ze swymi rodzinami: córka Jadwiga z mężem Tadeuszem Korniłowiczem i córką Marią oraz syn Henryk Józef Sienkiewicz z żoną Zuzanną i córkami. Mszę świętą polową odprawił biskup łomżyński Stanisław Łukomski, kazanie zaś wygłosił biskup Przeździecki.
W roku 1980 na szczycie kopca ustawiono popiersie Henryka Sienkiewicza wykonane z białego marmuru wykonane przez Mariana Gardzińskiego rzeźbiarza z Siedlec. Odsłonięcie popiersia nastąpiło 21 września 1980 r. Rodzinę Sienkiewicza reprezentowały wtedy synowa pisarza Zuzanna Sienkiewicz z córką Marią. Pamiątkowy głaz umieszczony na szczycie kopca w 1938 r. został przeniesiony i znajduje się teraz u jego podnóża.
BURZEC
Majątek należący do siostry matki Henryka Sienkiewicza Aleksandry Dmochowskiej z Cieciszowskich. Tutaj Sienkiewicz jako nastoletni chłopiec spędzał wakacje, tu odbywały się wszelkie uroczystości i spotkania rodzinne. Sienkiewicz bardzo lubił odwiedzać w Burcu swoich ciotecznych braci, urzekała go przyroda, specyfika tego miejsca, ludzie. W Burcu osadził bohaterów Trylogii – rodzinę Skrzetuskich.
WOJCIESZKÓW
Na cmentarzu parafialnym w Wojcieszkowie znajduje się grobowiec rodziny Dmochowskich, spoczywa tu trzecia żona Henryka Sienkiewicza Maria z Babskich, jej matka, bracia cioteczni Henryka, ciotka Aleksandra Dmochowska oraz inni członkowie rodziny.
Możliwość komentowania została wyłączona.
